Czy słowa „żem”, „żeś”, „żeśmy”, „żeście” są poprawne?
Czy słowo „żem” i wszystkie jego odmiany są poprawne? Np. „co ja żem powiedział”, albo „gdzie żeś był?”, „po co żeście tam poszli?” – czy to jest dopuszczalne, czy raczej powinno się tego unikać, albo tego używać wyłącznie w mowie potocznej? Czy to są poprawne formy w polskiej gramatyce?
1 Odpowiedź
Tak, słowa „żem”, „żeś”, „żeśmy”, „żeście” są formami poprawnymi w języku polskim. Są to archaiczne, skrócone formy zaimków osobowych z dopełniaczem i form czasownika „być”, które współcześnie używa się rzadko i zwykle w kontekście podniosłym, literackim lub w celu nadania wypowiedzi staroświeckiego, żartobliwego charakteru. Oto, co one oznaczają:
– „żem” jest skrótem od „że ja” w sensie „że ja jestem” lub „że ja byłem”,
– „żeś” to skrót od „że ty” w sensie „że ty jesteś” lub „że ty byłeś”,
– „żeśmy” to forma skrócona od „że my” w sensie „że my jesteśmy” lub „że my byliśmy”,
– „żeście” to skrót od „że wy” w sensie „że wy jesteście” lub „że wy byliście”.
Przykłady użycia:
– „Żem to zrobił” oznacza „Że ja to zrobiłem albo ja to zrobiłem”.
– „Żeś to widział” oznacza „Że ty to widziałeś albo ty to widziałeś”.
– „Żeśmy to przemyśleli” oznacza „Że my to przemyśleliśmy lub przemyśleliśmy to”.
– „Żeście byli gotowi” oznacza „Że wy byliście gotowi”.
Współcześnie częściej używa się pełnych form, takich jak „że ja jestem”, „że ty jesteś” itd., zwłaszcza w mowie codziennej i formalnych tekstach. Skrócone formy można spotkać w poezji, tekstach religijnych, dziełach historycznych lub w mowie postaci w dziełach literackich, aby nadać im odpowiedni charakter.
